Samenwonen en financiële afhankelijkheid – vermogen

In Nederland kennen we vele relatievormen.
Bijvoorbeeld huwelijk of geregistreerd partnerschap.
Of de stellen die gaan samenwonen met/zonder samenlevingsovereenkomst.

Recent publiceerde de collega’s van de Stichting Erkend Financieel Adviseur (FEA) een artikel over deze laatste groep.
Het artikel heeft als onderwerp ‘samenwonen, wat komt er allemaal bij kijken?’ en is via deze link te lezen.

In het artikel wordt ingegaan op de gevolgen van het samenwonen en keuzes die eventueel gemaakt moeten worden.
Het artikel zoomt in op de situatie bij het aangaan van de relatie en tijdens de relatie.

Met onze ervaring als scheidingsbegeleider zijn wij van mening dat er een belangrijk onderwerp mist in dit artikel, namelijk de gevolgen van het beëindigen van de relatie.
Om deze reden gaan wij in een drieluik in op dat onderwerp, waarbij financiële afhankelijkheid het hoofdthema is.
In dit artikel staat het vermogen centraal.

De relatie

Komt een stel bij ons in de praktijk, dan ervaren wij dat de inrichting van het leven van gehuwden/geregistreerd partners en/of samenwoners niet veel van elkaar verschilt.
Het stel wordt verliefd en kiest er voor gezamenlijk een woning aan te kopen.
Na een aantal jaren worden zij ouders en besluit een van beide partners minder te gaan werken.
Uiteindelijk eindigt de relatie in een (echt)scheiding. 

Onderdeel 1: Het vermogen

Samenwoners hebben in de basis geen gemeenschappelijk vermogen zoals wij dit kennen bij een gemeenschap van goederen binnen het huwelijk.
Dit betekent dat ieder zijn of haar eigen vermogen behoudt.
Ook wanneer een vermogen gezamenlijk is, zoals een en/of rekening of bijvoorbeeld een eigen woning, dient gekeken te worden naar ieders inleg in dit vermogen.

Voorbeelden

De en/of rekening

Maarten en Vera besluiten hun samenwoonrelatie te beëindigen.
Zij hebben een en/of-rekening met een saldo van € 15.000,-.
Van wie is het vermogen?

Meestal wordt op deze vraag geantwoord dat zij beiden recht hebben op € 7.500,- per persoon.
Dit omdat het een gezamenlijke rekening is.
Niets is echter minder waar.
Waar een ieder recht op heeft is afhankelijk van zijn/haar inbreng.
Indien Vera als enige geld heeft gestort op deze rekening zal de gehele € 15.000,- aan haar toekomen.

De eigen woning

Voor de (gezamenlijke) eigen woning geldt veelal hetzelfde.
Starters zijn vanaf 1 januari 2013 verplicht de hypotheek in maximaal 360 maanden tenminste annuitair af te lossen willen zij gebruik kunnen maken van het recht op hypotheekrenteaftrek.

De kans is dus groot dat Maarten en Vera in 2013 hun eerste eigen woning aankopen en deze financieren met een hypotheek met volledige annuitaire aflossing.
De woning wordt meestal aangekocht in de verhouding 50%-50%.

Stel dat de woning na 10 jaar wordt verkocht tegen een verkoopprijs van € 300.000,- met een restant hypotheek van  € 200.000,-.
Wie krijgt dan welk deel van de overwaarde?

In beginsel kan worden gesteld dat beiden 50% eigenaar zijn van de woning en daarmee een draagplicht hebben voor 50% van de schuld.
De overwaarde, het verschil tussen de verkoopprijs en en hypotheek, van € 100.000,- dient bij helfte gedeeld te worden.
Beide partners ontvangen € 50.000,-.

Echter is de vraag hoe de aflossing tot stand is gekomen.
Hebben beiden 50% van de aflossing voldaan, dan lijkt er geen probleem te zijn.
De praktijk leert echter dat partners maar zelden een gelijk inkomen hebben en beiden de helft aflossen.

Afhankelijk van de afspraken in de samenlevingsovereenkomst kan het zijn dat de partner met het laagste inkomen nog een vergoeding dient te betalen aan de partner met het hoogste inkomen.
De partner met het hoogste inkomen heeft juridisch afgelost op de schuld van de partner met het laagste inkomen.
In het meest extreme geval betekent dit dat de partner met het hoogste inkomen de gehele overwaarde krijgt en de partner met het laagste inkomen met lege handen achterblijft.
Dit probleem kan zich uiteraard ook voordoen indien een van de partners een aflossingsvrije hypotheek heeft en de ander niet.

De oplossing

Deze problematiek kan worden opgelost door heldere afspraken te maken in bijvoorbeeld een samenlevingsovereenkomst.
Bijvoorbeeld door overeen te komen dat de aflossingen behoren tot de kosten van de huishouding.
Welke afspraken precies worden gemaakt is naar onze mening niet relevant.
Het is aan jullie als partners om te bepalen wat het beste bij jullie past.
Het belang zit in het maken van heldere afspraken, zodat de verwachtingen over een weer duidelijk zijn.

Conclusie

De vermogensverhouding van samenwoners kan schreef groeien tijdens de relatie.
Veelal is dit het gevolg van het gebrek aan heldere afspraken.
Het is daarom van groot belang vooraf met elkaar te bespreken hoe jullie om wensen te gaan met het huidige vermogen en de verdeling van het inkomen tijdens de relatie.

Hulp nodig?

Wij zijn in de basis een praktijk voor scheidingsbegeleiding.
Dit betekent echter dat wij veel stellen zien waar problemen ontstaan doordat zij bij aanvang van/tijdens de relatie onvoldoende zorgvuldig afspraken hebben gemaakt of verwachtingen hebben uitgesproken.
Met deze kennis en ervaring kunnen wij jullie vooraf goed begeleiding/adviseren bij het maken van de afspraken tijdens de relatie.
Dit om onnodige problemen bij een scheiding te voorkomen.

Neem daarom gerust contact op via 06-15 10 91 72 per e-mail.

In het volgende artikel gaan wij in op het onderwerp partneralimentatie.